AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (AGİT) MİSYONU- AZERBAYCAN

2009-2011 yılları arasında, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Misyonunda, Polis danışmanı/Eğitim Uzmanı olarak Azerbaycan’da görev yaptı.

Azerbaycan 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, uluslararası kuruluşların da desteği ve katkılarıyla, bir taraftan ekonomik ve siyasi bağımsızlığını inşa edilirken, diğer taraftan demokratikleşme adına birçok proje hayata geçirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, tüm kurumlarında olduğu gibi, polis teşkilatında, reformlar ve yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında, yeni bir polislik anlayışı arayışına girilmiştir. Bu noktada AGİT uluslararası bir aktör olarak Azerbaycan’ın bu hedef ulaşması için önemli bir rol üstlenmeye hazır olduğunu göstermiştir. 2003 yılında başlayan görüşmeler, 2006 yılına gelindiğinde sonuç vermiş ve demokratik polisliğin inşa edilmesi sürecinde ele alınan TDP uygulaması, yeni ve uygulanabilir bir polislik anlayışı olarak kabul edilmiştir. Böylece TDP Azerbaycan’da ilk olarak, AGİT’in “Polise Destek Programı“ kapsamında, İçişleri Bakanlığı’nın onayı ve AGİT Bakü Ofisi’nin desteği ile 2006 yılının haziran ayında başlatılmıştır. Uygulama pilot bölge olarak 120.000 nüfuslu Mingeçevir şehrinde, AGİT görevlisi iki TDP polis uzmanının desteğiyle hayata geçirilmiştir. 2007 yılında Türkiye’den gelen bir Polis Uzmanı ile birlikte, projenin Ali Bayramlı (Şirvan) ilinde de uygulanmaya başlandığı, 2008 yılına gelindiğinde, dokuz il ve ilçenin daha proje kapsamına dâhil edildiği görülmektedir.

2009 yılında ise, Azerbaycan İçişleri Bakanlığı, Toplum Destekli Polislik projesi kapsamında, polis teşkilatı bünyesinde yeni bir yapılanmaya gitmiş, il ve ilçelerde yeni polis noktaları (İnzibati Polis Sahaları/Polis Mıntıkaları) oluşturmuştur. Yine, 29 Mayıs 2009 tarihinde, Polis Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle, bu projenin temel taşlarından birisi olan, Halk Danışma Gruplarının (Arazi Maslahat Şuraları/İçtimai Şuralar) tüm il ve ilçelerde oluşturulmasına imkân tanınmıştır.

2010 yılına gelindiğinde ise, Şeki ve Lenkaran şehirlerinin de projeye kapsamına alınmasıyla toplam 12 il ve ilçede yürütülen proje, Mart ayı itibariyle, AGİT Misyonu kapsamında Türkiye’den gelen bir polis uzmanının öncülüğünde, Nahcivan Özerk Cumhuriyetinde de uygulanmaya başlamıştır. 2011 yılında, Azerbaycan Hükümetinin isteği üzerine, AGİT’in bölgelerdeki ofisleri kapatılarak, faaliyetlerin Bakü merkezden yürütülmesi ve takip edilmesi kararı alınmıştır. Bu karar üzerine, Mayıs ayında Nahcivan’da bulunan AGİT ofisi kapatılmış, devam eden süreç içerisinde, Eylül ve Aralık aylarında Mingeçevir ve Deveci (Şabran) ofisleri de kapatılarak personel Bakü merkeze dönmüştür.

2012 yılı itibariyle, AGİT’in Polise Destek Programı kapsamında, Bakü Merkez Ofisi’nde bulunan Polis Uzmanları, Azerbaycan Polis Teşkilatı’nın TDP faaliyetlerine desteklerini sürdürmektedirler.

Azerbaycan’da TDP uygulamalarının geldiği noktayı daha iyi değerlendirebilmek için, Makedonya örneğinde olduğu gibi, yine, TDP’nin temel kavramları olan, işbirliği, kurumsallaşma ve problem çözme metodunu birer ölçüt olarak kullanmak suretiyle, bir değerlendirme yapmak daha anlamlı olacaktır.

Azerbaycan’da TDP uygulamaları kapsamında oluşturulan “Arazi Maslahat Şuraları” aslında bir kurumsallaşma gayreti gibi gözükse de, gerek temsil kabiliyetleri, gerekse icra ettikleri faaliyetler açısından ele alındıklarında, hedeflenen işbirliğini gerçekleştirme noktasında daha fazla rol oynadıkları görülmektedir. Süreç içerisinde, polis kanununda yapılan bir değişiklikle bu şuraların her il ve ilçede oluşturulabilmesine imkân tanınması da, bu işbirliğinin yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi adına atılan önemli bir adım olarak kabul edilebilir. Ancak, bu şuraların, beklenilen şekilde yaygınlaştırılamadığı gibi istenilen seviyede fonksiyonel olamadıkları da görülmektedir.

Kurumsallaşma adına elde edilen kazanımlara bakıldığında, bu noktada Azerbaycan’da da Makedonya örneğinde olduğu gibi, ciddi bir ilerlemenin sağlanamadığı görülmektedir. TDP projesinin bir sonucu olarak oluşturulan “İnzibati Saha Reislikleri” bir kurumsallaşma örneği gibi gözükse de, bu yapılanmanın TDP faaliyetlerine katkısı olsa da, mesailerinin çoğunu, hatta tamamını klasik polislik faaliyetleri hasretmeleri, bu yapılanmanın TDP adına bir kurumsallaşma olarak görülmesine engel teşkil etmektedir. Makedonya örneğinde olduğu gibi, Azerbaycan’da da TDP faaliyetlerinden sorumlu, büro ya da şube seviyesinde bir birimin kurulamadığı, dolayısıyla burada da, kurumsallaşma adına ciddi bir ilerlemenin sağlanamadığı görülmektedir.

Problem çözme metodu/önleyici polislik noktasında yapılacak bir değerlendirme de ise, yukarıda bahsedilen “İnzibati Saha Reislikleri” ön plana çıkmaktadır. TDP uygulamasının bir sonucu olarak ortaya çıktığı bilinen bu yeni yapılanmanın, önleyici polislik faaliyetleri açısından önemli bir rol oynadığı/oynayacağı değerlendirilmektedir. Saha Reislikleri’nin oluşturulmasıyla, Azerbaycan’da polisi daha fazla görünür ve ulaşılabilir konuma geldiği gözlenmektedir. Bu durumu, TDP’nin temel kavramlarından birisi olan önleyici polislik anlayışının ülkede daha hızlı yaygınlaşmasına yardımcı olacağı değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak, TDP’nin temel kavramları çerçevesinde yapılan değerlendirmede, Makedonya örneğinde olduğu gibi Azerbaycan’da da, TDP çerçevesinde gerçekleştirilen birçok proje ve faaliyete rağmen, TDP’nin genel amaçları ve hedeflerine tam olarak ulaşılamadığını söylemek mümkün olabilmektedir.

Fotoğraf galerisine gitmek için lütfen tıklayınız…